Şamdan Tipi Aydın

Geri kalmış ülkelerde çağının bilincine ulaşamamış, okuma yazma bilmeyen, okuduğunu anlamayan ve okuduğundan rasyonel bir sonuç çıkaramayan, değerlendirme yeteneği olmayan ve bu nedenle hamasetle avutulup aldatılan milyonlarca insan yaşamaktadır.

Bunun yanında üstün ve inatçı çabaları sonucu, çoğunluğun arasından sıyrılıp çıkarak bilinçlenmiş, bilgi birikimi, ülkesinin ve halkının sorunlarını çağdaş bilimin verileri ve kanıtları ile bütünleştirerek çözüm önerme bakımından doruğa tırmanmış, çağdaş hatta çağını aşmış bilim insanları ve aydınları da bulunmaktadır.

Bunlar arasında içinden çıktığı topluma yabancılaşarak, egemen sınıflara hatta yabancıya uşaklık yapabilecek kadar yozlaşanlarda yok değildir.  İstenilen ve ideal olan aydın ise halkından kopmadan ve ona yabancılaşmadan sonuna kadar halkın çıkarlarını korumaya ve doğrudan savunmaya, bildiklerini halka aktararak toplumun yücelmesi, refaha erişmesi ve çağdaşlaşması için yaşadığı zorlukları aşarak görevini en iyi şekilde yapmaya çalışanlardır.

Demokrasiye inanan, açık, şeffaf, hesap verebilir, denetlenebilir, hukukun üstünlüğü esas olan çağdaş toplumlar yelpazesi içinde, kendi toplumunun en uygun yeri almasından yana olan aydın insanının en önemli görevi, bilimsel doğruları savunmak, bireylerin ve toplum katmanlarının gerçekler doğrultusunda donatılmasını sağlamak olmalıdır.

Bu yazının konusu ise, şu veya bu biçimde bilimsel ve bürokratik unvanlar kazanmış orta çağ tipi karanlık dehliz ve labirentlerinde halk yığınlarını karanlık köşelere doğru sürükleyen, götüren şamdan tipi aydınlardır.

Çağının gerisinde kalmış, biyolojik, sosyal, kültürel ve politik gelişme gösterememiş toplumların kaderi her şeyden önce, bilimsel doğruların çoğunluğa anlatılıp, anlaşılmasına ve yaşama aktarılmasına bağlıdır.

Halklar onu kendi mantığı ve inançları doğrultusunda aydınlatan, yaşamına uyguladığı zaman, uzun ve kısa sürede, ona zarar getiren şamdan tipi aydına değil gerçek aydına ihtiyaç duyar.

Halk içinde özellikle işçiler, köylüler, dar gelirliler, üretici katmanlar ve kesimler hazır susamış durumda, doğruyu, bilimsel olanı yaşamına uyguladığı zaman kendisini cehaletten, yoksulluktan, eziklikten ve sömürülmekten kurtaracak ve onlara yasaların tanıdığı hakları kullanmakta yardımcı olacak ilke ve yöntemleri öğretecek aydınlara ihtiyaç duymaktadır.

Sosyoloji açısından toplumu, bireye göre daha iyi örgütlenmiş büyük bir canlı organizma gibi düşünebiliriz. Bu organizmanın beyni ve vicdanı olma sorumluluğunu taşıyan aydınlar da toplumun ihtiyaçları neyi gerektiriyorsa, onların tümünü düşünüp yargılayabilmesi, bilimsel düzeyde doğru olanlarla doğru görünenleri, kamuoyunda savunması gerekir. Beyin, yani aydın, her şeyi düşünebilecek kapasitede ve doğru olanı uygun yöntemlerle yargılayıp bilimsel gerçekleri ayırt edebilecek güç ve yetenekte olmalıdır. İyiyi, doğruyu, güzeli, vicdanı değerleri ahlakı topluma yerleştirip tesis etmekte aydının görevleri arasındadır.

Toplumun beyni ve vicdanı olma sorumluluğunu taşıyan aydınlar, düşünerek tartışarak vicdan ve ahlakı kullanarak halkını yönlendirmeli, aydınlatmalıdır.

Beyin durumundaki aydınlar, eğer şamdan tipi yarı aydınsa kendini dogmalardan kurtaramamış öğrenmeyi bırakmış, öğrendiklerini de çevresi ve toplumla paylaşmayı bilmiyorsa; topluma yara yerine zarar veriyordur.

Şamdan gibi loş, yarı aydın tipi yerine, ancak; gerçekler doğrultusunda halkını uyaran, çağdaş konuları yansız ve tarafsız yansıtan, özgürlükten, bilimden, hukuktan yana aydınlarla refah toplumları oluşabilecektir.

Unutulmamalıdır ki insanı yarım doktor canından yarım imam da dininden eder.

Yarım, bilgisiz, korkak şamdan tipi sadece kendisini aydınlatan çevresine ışık saçmayan aydın da bulunduğu toplumu karanlığa gömer.

Nizamettin BİBER