Yazar, yaratıcı kişi, bilimsel kişi, yazınbilim (yazı türlerinin kurallarıyla ve bunların öğretimiyle uğraşan bilim dalı).aracılığıyla, kişileri ve toplumu inceler, anlar ve yansıtır; olgun ve özgür bir topluma varmaya-ulaşmak için katkı sunma ihtiyacı duyar; araştırıcı kafa, kültür, düşün, yazınbilim ilişkileri ile ilerler. Prof. Dr. Güner Öztuna’nın “Çağdaş Karşılaştırılmalı kültür, toplum ve yazınbilim araştırmaları” adlı eserinde özellikle, yazınbilimde, aklın ileriye-derinliğine boyut kazanması gibi anlamlara gelen, batıda kullanılan “kafa gelişmesi” (mind-expansion) adlı bir deyimden bahseder.
Çok okumak, çok çalışmak, yüzeysel olmamak, göstermelikten kaçınmak, kafa yormak, sentezler yapmak ve ayırmak, bilimde ve sanatta yaratıcı olmak, gözlemci olmak, doğru bildiğini söylemek gibi aşamalardan sonra varılan son noktanın “kafa gelişmesi” olduğunu söyler.
Özgür toplumun, gerçek, yürekten, özgün varlıkları olarak okuyucu, öğrenci, bilimsel kişi, tutum ve davranışlarını da, ancak gerçek kişi ve özgür toplum doğrultusunda düzenler ve verirse gerçek olur. Yoksa, söylediği, okuduğuyla, yaptıkları tutmayan, çelişkiler içeren, göstermelik bir biçimde bilimsel olduğunu sansa da, bilimsellikten uzak kalmaktan kurtulamaz. İçerikte; kültür, davranışlar, değerler, bilgi, estetik, düş gücü, yaratıcılık, kültürel yaşam birlikte gitmeli, paralellik göstermelidir.
Bilim insanları, yazarlar, toplumdan uzak değil, içinde haşır neşir olmalı; ancak; zekâ ile, geniş bilgi, yaratıcılık, derinlik ve incelik içeren çalışma ile gerçeğe varılabileceği bilinmelidir.
Bugün evrensel olarak Batı Üniversitelerinde, sadece kültür araştırmaları adı altında değil, karşılaştırmalı kültür araştırmaları, ulusal ve etnik kültür araştırmaları, bölgesel kültür araştırmaları, kadın araştırmaları, medya araştırmaları, cinsiyet araştırmaları gibi değişik pek çok tanım altında, kültür araştırmaları bölümleri, programları ve enstitüleri ile çalışmalarını sürdürmektedir. Bu alanda, sayısız araştırmalar ve yayınlar yapılmakta, hükümetleri, siyasetçileri ve karar organlarını etkileyici ve yönlendirici bilimsel sonuçlar ortaya konulmaktadır.
Ülkemizde, halk değerleri, aile, ulusal kültür kimliği içinde; gençlik kültürü, gecekondu veya varoş kültürü, kırsal kültür, kent kültürü, mahalle kültürü, arabesk kültürü gibi alt kültürler araştırılmalıdır.
Edebiyatımız ve sanatımız çağdaş kültür araştırmaları ve edebiyat kuramları çerçevesinde, yeniden yorumlanmalı ve değerlendirilmelidir. Geleneksel yaklaşımlarla, metinlerin salt edebi özellikleri ve yapısı üzerinde durmak yetersizdir. Yeni tarihselci, metin ötesi veya yapısalcılık sonrası çağdaş eleştiri kuramlarına dayanarak, metinlerin içerdiği alt metinleri ve kültürel yansımaları ortaya koymak gerekmektedir.
Aynı şekilde, tarih alanında da, benzer yenileşme şarttır. Tarihçilik, sadece belgeleri okumak veya bunları gün ışığına çıkarmak ve sınırlı olarak da yorumlamak, tozlanmış verileri toplama hantal bilgiçliği değildir. Belgelerin dayandığı ve oluşturduğu kültür ortamının da iyice belirlenmesi ve araştırılması gerekir. Artık, tarihçilerimiz, edebiyatçılarımız, Türk dili araştırmacılarımız, sosyologlarımız ve diğer tüm sosyal ve insani bilimcilerimiz, kültür araştırmalarında, batıda ulaşılan kuram ve araştırma düzeyini, çalışmasını, kendi ülkemizde de ortaya koymalıdır.
Çağdaş karşılaştırmalı toplum-kültür-yazınbilim çalışmaları, kişiler, toplumlar, kültürler, yazınların ulusal ve uluslararası düzeyde iyi iletişim ve ilişkilerinin güçlenmesi ve daha iyi karşılıklı anlayışa varmalarına yaraması açısından son derece önemli ve gereklidir.
Karşılaştırmalı yazınbilimde ise geçerlilik, ancak bilimsel yöntemin geçerlilik ölçütlerine uyularak sağlanabilir. Bu ölçütler ise nesnellik, olgunun somutluğu, ölçülü kuşkuculuk, kavramları açıklıkla tanımlamak, birim ve bütünlük düzeylerindeki çözümlemeleri bütünleştirmek, zaman boyutundaki karşılaştırmalarla eş zamanlı karşılaştırmaları bütünleştirmek olarak sıralanabilir.
Tüm bunları yapmak için ne çok gelişmiş kafalara (mind-expansion) ihtiyacımız var değil mi?
Nizamettin BİBER
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder