Balkanlara egemen olarak Osmanlı, hem verimli toprakları elde tutmuş hem de Ortodoks unsurları fener patrikliğine ekümenik (evrensel) hakkı tanıyıp tebalaştırarak bir Hristiyan ittifakından doğacak gücü engellemiştir. Balkan savaşlarında Sırp, Bulgar, Yunan ittifakı Osmanlının düğümünün çözülmesine ve çöküşüne neden olmuştur.
Osmanlının Çöküş nedenleri listelenirse;
1.Sınırları çok genişleyen devlet, uzak eyaletleri denetlemede büyük güçlük çekmeye başlamış,
2.İlk olarak 1535’te Fransa’ya tanınan ticari ayrıcalıklar (kapitülasyonlar) daha sonra bütün devletlere de tanınmış, bunun sonucunda yabancı mallar çok az gümrükle Osmanlı ülkesine girmeye başlamıştır. Ayrıca azınlıklar askere alınmadıkları ve Osmanlı ekonomisi de onların elinde olduğundan Osmanlı Ülkesi Avrupalıların serbestçe ticaret yaptıkları açık bir pazar durumuna gelmiş,
3.Uzun süren savaşlar ve halkın üzerindeki yüksek vergi yükü ve buna karşılık devlet harcamaları artmış,
4.Yeniçeri ocağı bozulmuş, Osmanlı Avrupa’daki askeri gelişmelere ayak uyduramamış,
5.Avrupa’da yaşanan Rönesans (kültür ve sanat alanında yenileşme) ve reform (dinde meydana gelen bozulmaları önleme ve hurafeleri kaldırma) hareketlerinden olumsuz yönde etkilenilmiş, olumlu yönlerine ayak uydurulamamış,
6.Devlet kurumlarında, yöneticiler arasında rüşvet ve iltimas yaygınlaşmış,
7.Taht ve makam mücadeleleri, şahsî çıkarcılık ve bencillik sıradanlaşarak devlet yönetimi haline gelmiş,
8.Liyakatli insanlar, yanlış izlenimler, bencillik ve oportünist (fırsatçı), çıkarcı tutkularla engellenmiş,
9.Padişah ve devlet adamlarının otoritesinin ve kontrolü zayıflamış,
10.Merkez olgusuna, üstlere yalakalık, yaranmalar, yaltaklanmalar artmış, ara bozuculuk, fırsatçılık, sinsilik ve entrikalar çoğalmış, dolayısıyla Türkler, Müslümanlar ve gayri Müslimler arasında endişe ve güvensizlik oluşmuş,
11.Osmanlının üç kıta üzerinde değişik din, mezhep ve milletlerden oluşması sorunları tetiklemiş,
12.İrrasyonel düşünce sistemi egemen hale gelmiş, dar bir dünya görüşü ve zihniyetin oluşmuş, bireyler aşırı bağnaz hale gelmiş,
13.Bilim ve teknik alandaki gerilik ve batılılaşamama toplumu olumsuz yönde etkilemiş,
14.Geleneksel Türk Töresi’nden uzaklaşılmış, kültürel yabancılaşma yaşanmış,
15.Osmanlının kendini kurtarma çabaları isabetsiz ve başarısız olmuş,
16.Can, mal, namus emniyeti endişesi artmış,
17.Viyana bozgunundan sonra savaş açma ve barış yapma inisiyatifinin Osmanlının elinden çıkmış,
18.Aile ve devlet yapısı zayıflamış ve bozulmuş,
19.Savaşlarda yenilginin, Yönetimde yolsuzluğun, mâliyede bozukluğun adliyede adaletsizliğin, sultanlarda zaaf ve acizlik gelişmiş, bilim ve yeteneğe ilgi gösterilmemiş, cehalet, taassup başarı kazanmış, her türlü yenilik ve ilerlemeye karşı gelinmiş,
20.Bilgi, teknoloji ve çağdaş düşünce anlayışının ülkeye aktarılamaması becerilememiş, oluşan boşluğu kapatmak için şekilcilik ve görüntü önem kazanmış, bu yöntemin kullanılmasındaki ısrarcı tutum içerde cepheleşmeler getirmiş, toplumu olumlu yönde değiştirmede kullanılması gereken enerji içerde heba olmuştur…
(devam edecek)
Nizamettin Biber
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder